Powiedziałem podczas debaty:
Najpierw trzy krótkie cytaty.
Cytat pierwszy, z wieku XIX: „Zadaniem uniwersytetu pozostaje wychowanie intelektualne” – to John Henry Newman, gdy mówił o idei uniwersytetu.
Cytat drugi, z wieku XX: „Wierny pies otrzymuje ozdobny kaganiec” – to Stanisław Jerzy Lec, w jego zbiorze myśli nieuczesanych.
Cytat trzeci, z wieku XXI: „Pieniądze mają […] coś wspólnego z ideami – jedne i drugie mogą ulec dewaluacji. Ale jest między nimi zasadnicza różnica: jeżeli pieniądze ulegną dewaluacji, jakaś dobra idea może wyprowadzić z finansowego kryzysu, ale jeżeli zdewaluują się idee, nie pomogą żadne pieniądze” – to Michał Heller, niedawno, z okazji otrzymania doktoratu honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
*
Wierzę, że uniwersytet XXI wieku może być uniwersytetem wielkich idei, ale nie uważam, że musi to być uniwersytet wielkich gmachów; aspiracją uniwersytetu XXI wieku nie musi być wypełnianie stadionowych trybun.
Wierzę, że uniwersytet XXI wieku może być wierny dążeniu do prawdy, ale też uważam, że wcale nie musi być wierny ludziom, którzy uznali, że już prawdę posiedli. I wierzę, że uniwersytet XXI wieku mogą tworzyć ludzie, których nie zadowala kaganiec – choćby najbardziej ozdobny – na przykład w postaci przychylności polityków albo setek milionów euro na te wspomniane, kolejne gmaszyska.
Wierzę, że uniwersytet również w XXI wieku może wychowywać intelektualnie, może być zajęty człowiekiem-podmiotem i może być tego człowieka podmiotowości ciekawy.
Ale też chcę powiedzieć, powtórzyć, że nie wierzę, aby to wszystko było możliwe na poziomie ‘kombinatów kształcenia masowego’… Może zatem pójdźmy, ponownie, w stronę mniejszych wspólnot uczących się i uczących, i nie ulegajmy już rozmaitej maści hodowcom naszych intelektów!
Wściekli i oburzeni – ciąg dalszy. Uniwersytet XXI wieku, Wydział Filologiczny UG, Gdańsk, 4 czerwca 2012 r. (zobacz nagranie: http://www.youtube.com/watch?v=ImjEl3UBi0k&feature=relmfu).
