O patriotyzmie

„Dlaczego patriotyzm staje się przedmiotem sporu we współczesnej Polsce?
Patriotyzm jako postawa umiarkowana – wyraz miłości do własnej ojczyzny, szanującej analogiczne postawy osób i zbiorowości przynależnych do innych ojczyzn – nie podoba się ani nacjonalistom, ani kosmopolitom. Dla pierwszych jest nie dość żarliwy, a dla drugich pozostaje zaściankowy, moherowy i ciemny. O spór w tej sytuacji nietrudno.
Ale na postawione pytanie można spojrzeć także nieco inaczej. Współczesna Polska zapewne nie jest tylko dwubiegunowa, ale wydaje się, że niektóre proste kategorie analityczne dobrze służą rozeznaniu jej obecnej sytuacji. Mam tu na myśli między innymi wykorzystanie rozróżnienia zaproponowanego przez Zygmunta Baumana, socjologa i filozofa kultury. Elastyczni to ci, którzy dysponują wystarczającym kapitałem, by przenosić się z miejsca na miejsce i nie wiązać własnych planów życiowych z tradycyjnie pojętą ziemią ojców. Są jednak także inni, przygwożdżeni, a więc ci, którzy nawet gdyby chcieli miejsce swego życia i pracy zmienić, nie mogą tego zrobić, bo nie mają dostatecznych środków. Spór o patriotyzm we współczesnej Polsce to między innymi spór o dopuszczalne granice politycznej elastyczności i o ewentualne walory miejsca przygwożdżenia. Niemożność wyrwania się z określonego ulokowania nie dla wszystkich przecież jest powodem frustracji. Przeciwnie, w wielu przypadkach stanowi podstawę twórczego rozwoju rozmaitych dóbr będących pod ręką”.

Więcej w: Wojciech Zieliński, O patriotyzmie…, w odpowiedzi na pytania Gimnazjalisty, ucznia III klasy Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Ryjewie, środa, 9 lutego 2011 r. (materiał niepublikowany).

Tożsamość aksjologiczna

„Podejmując decyzje aksjologiczne osoba X buduje własną tożsamość, staje się społecznie identyfikowalna. Określa przy tym nie tylko swój stosunek do wybieranych wartości, ale pośrednio określa stosunek do innych osób, podmiotów współuczestniczących w działaniu społecznym. I tak np. konformizm lub przeciwnie nonkonformizm, indywidualizm osoby X manifestowany w określonej sytuacji, jawić się będzie, jako pochodna podejmowanych przez nią decyzji aksjologicznych. Jeśli za Habermasem przywołamy pojęcie świata życia jednostki, rozumianego jako «zasób przekazanych kulturowo i zorganizowanych językowo wzorów interpretacji», to i uznać wypadnie, że dla świata życia decyzja aksjologiczna jest aktem nieobojętnym. Skoro w jej wyniku jednostkowe wzory interpretacji rzeczywistości ulegną modyfikacji, to przełoży się to na ponadjednostkowe funkcjonowanie danego podmiotu, uwypuklając społeczną rolę decyzji aksjologicznych”.

Więcej w: Wojciech Zieliński, Osoba – racjonalny podmiot decyzji aksjologicznych, w: Społeczeństwo – kultura – moralność, red. Z. Plašienkowá, M. Rembierz, Bielsko-Biała 2008, s. 295-304.

Szacunek dla wartości

Niby-elity torują drogę do społecznego nihilizmu, także dlatego, że wyśmiewają się z prostych ludzi starających się zachować szacunek dla wartości. (Jadwiga Staniszkis)

Kretynizm z oparciem

Kiedyś nauka była skarbnicą mądrości, a idiotyzmy rodziły się na ogół poza światem nauki, poza kręgiem wiedzy i wbrew niej. W naszych czasach denerwujące jest to, że wszelki kretynizm ma naukowe oparcie. (Jerzy Urban)